Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giúp minh bạch hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục đại học là một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao tính công khai, minh bạch, khách quan và hiệu quả của quá trình này.

Trong bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số mạnh mẽ và ứng dụng AI vào các hoạt động trong đào tạo theo hướng tích cực và hiệu quả hơn cho mọi hoạt động, thì Bộ GDĐT cũng đang xây dựng lộ trình ứng dụng AI về hoạt động này theo lộ trình. Điều này nhằm hỗ trợ rà soát định tính và định lượng các báo cáo tự đánh giá và báo cáo kiểm định, phát hiện bất thường, nội dung sao chép, dấu hiệu hình thức; So sánh, đối sánh để khớp thông tin giữa các minh chứng, cơ sở dữ liệu và chuẩn kiểm định đã ban hành. Bên cạnh đó, đưa ra cảnh báo sớm đối với rủi ro gian lận hoặc chất lượng báo cáo thấp trước khi tiến hành thẩm định trực tiếp.

Một số vai trò của AI trong kiểm định chất lượng đại học:

- Thu thập và xử lý dữ liệu tự động:

+ AI có thể thu thập, tổng hợp và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn như hệ thống quản lý đào tạo, khảo sát sinh viên, phản hồi giảng viên, dữ liệu tuyển sinh, việc làm sau tốt nghiệp...

+ Tự động phát hiện bất thường, xu hướng tiêu cực hoặc cải thiện theo thời gian.

-  Phân tích định lượng và đánh giá hiệu suất:

+ AI có thể hỗ trợ chấm điểm, xếp hạng các tiêu chí chất lượng dựa trên dữ liệu định lượng.

+ So sánh giữa các chương trình đào tạo, các cơ sở giáo dục với nhau dựa trên tiêu chuẩn chung.

- Phát hiện gian lận hoặc sai lệch trong báo cáo tự đánh giá:

+ AI có thể kiểm tra tính nhất quán và xác thực của dữ liệu do trường đại học cung cấp.

+ Phát hiện sự trùng lặp, sao chép, hay số liệu bị thao túng.

- Dự báo xu hướng và cảnh báo sớm:

+ Dự báo chất lượng đào tạo, tỷ lệ tốt nghiệp, khả năng sinh viên ra trường có việc làm, nhờ vào mô hình học máy (machine learning).

+ Cảnh báo sớm nếu chất lượng đào tạo có dấu hiệu đi xuống.

“Việc ứng dụng AI trong thẩm định kết quả kiểm định là một bước tiến phù hợp với các chủ trương, Nghị quyết lớn của Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục và đào tạo đang thực thi, góp phần nâng cao chất lượng quản trị hệ thống bảo đảm chất lượng giáo dục đại học Việt Nam trong giai đoạn mới”.

Như vậy, Việc đưa AI vào kiểm định chất lượng giáo dục đại học không thay thế con người, là công cụ hỗ trợ chuyên gia đánh giá và thẩm định đưa ra quyết định có cơ sở, khách quan và tiết kiệm chi phí hơn, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều chương trình đào tạo và tổ chức kiểm định tham gia vào hệ thống. Đây là xu hướng tất yếu, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam đang hội nhập quốc tế và hướng đến chất lượng bền vững.

                                                Nguyễn Thị Hải Lý (P.KT-ĐBCL)