Cục Quản lý chất lượng - Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo sửa đổi Thông tư quy định về kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục đại học. Dự thảo Thông tư mới thay thế Thông tư số 12/2017/TT-BGDĐT, thể hiện những điều chỉnh quan trọng, nhằm cập nhật chuẩn mực quốc tế, giảm tải gánh nặng hành chính cho các trường và thúc đẩy văn hóa đảm bảo chất lượng thực chất.

Theo Cục Quản lý Chất lượng, Thông tư mới sẽ có 6 nội dung lớn và quan trọng như sau:

          Thứ nhất, cập nhật bộ tiêu chuẩn đánh giá theo AUN-QA 3.0

          Bộ tiêu chuẩn mới được rút gọn từ 25 tiêu chuẩn, 111 tiêu chí xuống còn 15 tiêu chuẩn, 60 tiêu chí, chia thành 3 nhóm: Chiến lược - Hệ thống - Kết quả. Việc tinh gọn này giúp loại bỏ sự trùng lặp, tập trung vào các yêu cầu cốt lõi như: tầm nhìn, sứ mệnh, chiến lược phát triển, quản trị tài chính - nhân lực, đổi mới sáng tạo, nghiên cứu khoa học, gắn kết thị trường lao động và phục vụ cộng đồng.

            Thứ hai, đổi mới cách đánh giá

            Thay cho thang 7 mức như trước đây, Dự thảo áp dụng 2 mức đánh giá: đạt và không đạt. Bên cạnh đó, bổ sung cơ chế “đạt có điều kiện”: cơ sở giáo dục vẫn có thể được công nhận nếu đáp ứng phần lớn tiêu chí và có kế hoạch cải tiến cụ thể trong thời hạn nhất định. Đặc biệt, Dự thảo đưa ra 02 phương án xin  ý kiến trong đó có phương án xác định một số tiêu chí điều kiện - những tiêu chí cốt lõi bắt buộc phải đạt, để bảo đảm các trường chú trọng tới nền tảng hệ thống và trách nhiệm giải trình để tương thích với quy định tại Thông tư số 04/2025/TT-BGDĐT quy định về kiểm định chương trình đào tạo các trình độ của giáo dục đại học.

           Thứ ba, tích hợp hướng dẫn đánh giá tiêu chí và biểu mẫu thành một bộ phận của Thông tư dưới dạng các phụ  lục kèm theo.

           Khác với trước đây phải ban hành các văn bản cá biệt để hướng dẫn riêng, Dự thảo lần này tích hợp toàn bộ hướng dẫn đánh giá tiêu chí và 15 biểu mẫu, thành các phụ lục kèm Thông tư. Điều này giúp văn bản rõ ràng hơn về pháp lý, tạo sự thống nhất trong áp dụng và thuận lợi cho cả cơ sở giáo dục lẫn tổ chức kiểm định.

          Thứ tư, bổ sung quy định đặc thù và tăng cường tính minh bạch.

         Dự thảo có quy định riêng đối với các trường thuộc Bộ Công an, Bộ Quốc phòng nhằm bảo đảm yêu cầu bảo mật thông tin. Đồng thời, các cơ sở khác phải công khai báo cáo tự đánh giá và báo cáo đánh giá ngoài, góp phần nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trước xã hội.

          Thứ năm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số.

          Các tiêu chuẩn, tiêu chí mới nhấn mạnh đến hệ thống bảo đảm chất lượng bên trong (IQA), quản lý thông tin và cải tiến chất lượng liên tục. Cơ sở giáo dục cần vận hành hiệu quả các công cụ quản trị dữ liệu, đo lường kết quả đầu ra, từ đó phục vụ tốt hơn cho giám sát, đánh giá và cải tiến chất lượng.

        Thứ sáu, quy định rõ trách nhiệm và hậu kiểm

        Dự thảo bổ sung các trường hợp thu hồi giấy chứng nhận kiểm định, đồng thời làm rõ trách nhiệm của cơ sở giáo dục, tổ chức kiểm định và cơ quan quản lý trong việc giám sát sau đánh giá.

        Với những điểm mới trên, Dự thảo Thông tư hướng tới mục tiêu giảm tải - tinh gọn - hiện đại - hội nhập, đồng thời khuyến khích các trường chủ động cải tiến liên tục, minh bạch hơn và tiệm cận chuẩn mực quốc tế. Đây là bước đi quan trọng trong lộ trình đổi mới quản lý chất lượng giáo dục đại học giai đoạn 2025-2030 đang được Cục Quản lý Chất lượng - Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng và trưng cầu ý kiến của các chuyên gia, nhà khoa học để dự thảo sớm đi vào thực tiễn.

                                                         

                                                                                                                                                      Nguyễn Thị Hải Lý (Sưu tầm) 

          Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giúp minh bạch hoạt động kiểm định chất lượng giáo dục đại học là một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao tính công khai, minh bạch, khách quan và hiệu quả của quá trình này.

         Trong bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số mạnh mẽ và ứng dụng AI vào các hoạt động trong đào tạo theo hướng tích cực và hiệu quả hơn cho mọi hoạt động, thì Bộ GDĐT cũng đang xây dựng lộ trình ứng dụng AI về hoạt động này theo lộ trình. Điều này nhằm hỗ trợ rà soát định tính và định lượng các báo cáo tự đánh giá và báo cáo kiểm định, phát hiện bất thường, nội dung sao chép, dấu hiệu hình thức; So sánh, đối sánh để khớp thông tin giữa các minh chứng, cơ sở dữ liệu và chuẩn kiểm định đã ban hành. Bên cạnh đó, đưa ra cảnh báo sớm đối với rủi ro gian lận hoặc chất lượng báo cáo thấp trước khi tiến hành thẩm định trực tiếp.

   ảnh lý

 

          Một số vai trò của AI trong kiểm định chất lượng đại học:
          - Thu thập và xử lý dữ liệu tự động:

          + AI có thể thu thập, tổng hợp và phân tích dữ liệu từ nhiều nguồn như hệ thống quản lý đào tạo, khảo sát sinh viên, phản hồi giảng viên, dữ liệu tuyển sinh, việc làm sau tốt nghiệp...

         + Tự động phát hiện bất thường, xu hướng tiêu cực hoặc cải thiện theo thời gian.

         -  Phân tích định lượng và đánh giá hiệu suất:

        +  AI có thể hỗ trợ chấm điểm, xếp hạng các tiêu chí chất lượng dựa trên dữ liệu định lượng.

        +  So sánh giữa các chương trình đào tạo, các cơ sở giáo dục với nhau dựa trên tiêu chuẩn chung.

        -  Phát hiện gian lận hoặc sai lệch trong báo cáo tự đánh giá:

        +  AI có thể kiểm tra tính nhất quán và xác thực của dữ liệu do trường đại học cung cấp.

        +  Phát hiện sự trùng lặp, sao chép, hay số liệu bị thao túng.

        - Dự báo xu hướng và cảnh báo sớm:

       + Dự báo chất lượng đào tạo, tỷ lệ tốt nghiệp, khả năng sinh viên ra trường có việc làm, nhờ vào mô hình học máy (machine learning).

      + Cảnh báo sớm nếu chất lượng đào tạo có dấu hiệu đi xuống.

        “Việc ứng dụng AI trong thẩm định kết quả kiểm định là một bước tiến phù hợp với các chủ trương, Nghị quyết lớn của Đảng, Nhà nước và ngành giáo dục và đào tạo đang thực thi, góp phần nâng cao chất lượng quản trị hệ thống bảo đảm chất lượng giáo dục đại học Việt Nam trong giai đoạn mới”.

         Như vậy, Việc đưa AI vào kiểm định chất lượng giáo dục đại học không thay thế con người, là công cụ hỗ trợ chuyên gia đánh giá và thẩm định đưa ra quyết định có cơ sở, khách quan và tiết kiệm chi phí hơn, đặc biệt trong bối cảnh ngày càng nhiều chương trình đào tạo và tổ chức kiểm định tham gia vào hệ thống. Đây là xu hướng tất yếu, đặc biệt trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam đang hội nhập quốc tế và hướng đến chất lượng bền vững.

                                                                                                                                                 Nguyễn Thị Hải Lý (P.KT-ĐBCL)

Xem file chi tiết tại đây